# taz.de -- 1 Mayıs İşçi Bayramı: Süpermarket işçileri ve sendikal mücadele
> Kader İpek Altınbulak’ın neredeyse üç yıldır verdiği mücadele, süper
> market işçilerinin çalışma koşulları ve sendikal mücadelenin zorlukları
> hakkında bir fikir veriyor.
IMG Bild: 1 Mayıs Platformu, Perşembe günü Kadiköy'de anma etkinliği düzenledi
Kader İpek Altınbulak 33 aydır hakları için direniyor. Kısa bir süre
öncesine kadar haftanın dört günü, İstanbul, Ankara, Adana ve Kayseri’de
eylemlere katılan Altınbulak’ın hayatının merkezinde bu mücadele vardı.
Hakkında onlarca soruşturma açıldı, eylem yaptığı marketlerin güvenlik
görevlilerinin ve polisin şiddetine maruz kaldı. İki buçuk yılın ardından
ilk kez yeni bir işte çalışmaya başlayan Altınbulak, 17 yıl boyunca
çalıştığı Real Market’in iflasının ardından tazminatını almak için verdiği
mücadeleyi hala sürdürüyor. 1 Mayıs’ta da sokakta olacağını söyleyen
Altınbulak, Real önlüğünü giyerek Kazancı Yokuşu’nda olacağını vurguluyor:
“Eskiden birçok şeye cesaret edemiyordum, şimdi hiçbir şeyden korkmuyorum.
Ne olursa olsun hakkımı aramaya devam edeceğim.“
Koronavirüs salgını sadece 1 Mayıs kutlamalarını değil, ekonomik sebeplerle
çalışmaya zorlanan işçilerin uğradığı hak ihlallerini de yeni bir boyuta
taşıdı. Salgın günlerinde 1 Mayıs İşçi Bayramı, sokağa çıkma yasağından
muaf tutulan pek çok işçilerin vardiyalarının gölgesinde kutlanıyor. HDP
Diyarbakır Milletvekili ve Ekonomiden Sorumlu Eş Genel Başkan Yardımcısı
Garo Paylan’a göre işçi sınıfı, “en çok saldırıya uğradığı ve haklarının en
fazla gasp edildiği“ bir dönemde: “Çalıştırılmayan işçiler ve işsizler
açlıkla, çalışanlar ise sefalet ücretine mahkûm ve korona riskiyle karşı
karşıyalar.“
Sendikalar bu çalışma koşullarına karşı verilen mücadelede büyük bir önem
taşıyor. Türkiye'de 90'ların başında yüzde 25'lerde seyreden fiili
sendikalaşma oranı, şu an yarı yarıya inmiş durumda. DİSK Araştırma
Merkezi’nin (DİSK-AR) [1][8 Nisan’da açıkladığı rapora göre], Türkiye’de
çalışan 15 milyon 799 bin işçinin yaklaşık yüzde 88’i sendikasız. İşçilerin
haklarını gözetmeyen ve hükümetin güdümünde olan sendikaların yanı sıra,
yıllardır belli bir birikim ve ağırlığa sahip olan sendikalar arasında da
anlaşmazlıklar mevcut. Kader İpek Altınbulak’ın üç yıla yakın süredir
verdiği mücadele, özellikle süper market işçilerinin çalışma koşulları ve
sendikal mücadelenin zorlukları hakkında bir fikir veriyor.
## Real Market işçilerinin mücadelesi
Kader İpek Altınbulak, yeni işindeki 10 saatlik mesaisini bitirdikten sonra
sabahın köründe çıktığı evine dönüyor. İstanbul’un Kartal ilçesinde yaşayan
41 yaşındaki Kader İpek’in ellerinde lateks eldiven, yüzünde maske,
üzerinde ise iş kıyafetleri var. Yaşadığı apartmanın sokakla bitişik
bahçesinde, bir ağacın altında Real Market’in öyküsünü anlatıyor. Alman
perakende şirketi Metro Group bünyesinde bulunan Real Market, Türkiye’de
1998’de faaliyet göstermeye başladı. Altı ilde, 12 mağaza ve 1700 çalışan
ile hizmet veren Real Market, 2014’te Türk perakende şirketi Beğendik
A.Ş’ye satıldı. Real Market 2017’de iflas etti. Kapanan mağazalardaki
yüzlerce çalışanın tazminatları hala ödenmedi.
Altınbulak, o günden beri Beğendik A.Ş’nin ve eski işvereni Alman Metro
Group’un sahibi olduğu MediaMarkt ve Metro marketlerinin önünde çeşitli
eylemlere katılıyor. 51 bin lira olan tazminatı için direndiğini söylerken,
salgın nedeniyle iki ay önce ücretsiz izne çıkarılan eşini işaret ediyor:
“Bu süreçte hep yanımda oldu.“ Altınbulak, Real Market işçilerinin bu
süreçte yalnızca işverenlerle değil, sendikalarla da karşı karşıya
geldiğini anlatıyor. Üyesi olduğu Tez-Koop-İş'in kendisine maddi ya da
manevi destek vermediğini belirtiyor. Bunun üzerine Real Market işçileri,
DİSK’e bağlı Nakliyat-İş’le birlikte hareket etme kararı alıyor.
Nakliyat-İş Sendikası’nın Genel Başkanı Ali Rıza Küçükosmanoğlu, Real
Market direnişinde asıl sorumluluğun Beğendik A.Ş’de olduğunu ancak
Türkiye’deki İş Kanunu’na göre, daha önceki işveren, yani Metro Group’un da
1998’den 2014’e kadarki tazminatlardan yasal olarak [2][sorumlu olduğunu
savunuyor.] Küçükosmanoğlu’nun iddiasına göre, Tez-Koop-İş’in Real Market
işçilerinin mücadelesine kayıtsız kalmasının sebebi, sendikanın aynı
zamanda Metro Group bünyesindeki Media Markt’da da örgütlü olması.
[3][75 bin üyesiyle] ticaret-büro işkolunda faaliyet gösteren en büyük
sendika olan Tez-Koop-İş Sendikası’nın Genel Sekreteri Hakan Bozkurt ise,
iddialar hakkında taz.gazete’ye verdiği cevapta mağduriyetin nedeninin
şirketlerin patronları olduğunu ifade ediyor: “Hem işçiyi mağdur ettiler
hem de işçi ile örgütlü olduğu sendikayı birbirlerine düşürdüler. Kader
arkadaşımız bir mağduriyeti olduğunu söylüyorsa, haklıdır.“ Real Market
işçilerinin her türlü sorun ve sıkıntılarıyla ilgilendiklerini söyleyen
Bozkurt: “Meseleyi Avrupa’ya kadar götürdük. Berlin’deki Ver.di’nin Genel
Merkezi’ne kadar taşıdık.“ dedi.
Kader İpek Altınbulak, yalnızca bu sendikanın değil, DİSK yönetiminin de
direnişlerine kayıtsız kaldığı düşüncesinde. Bu nedenle geçtiğimiz Şubat
ayında yapılan DİSK Genel Kurulu’nda genel başkan adayı oldu. Yalnızca 25
oy alsa da bu eyleminin sokakta verdiği mücadeleyi daha görünür kıldığını
ifade ediyor.
## „Süpermarket işçilerinin koşulları her dönem kötüydü“
1,5 yıldır Migros Market’te kasiyer olarak çalışan Lale Genç*, ağır
koşullarda çalışmaya zorlanan bir market işçisi. taz.gazete'nin telefonla
ulaştığı Lale, salgın tedbirleri kapsamında ilan edilen sokağa çıkma yasağı
nedeniyle çalışamadıkları günlerin de hafta içi çalışma saatlerine
eklendiğini anlatıyor. 45 saatlik haftalık çalışma saatini tamamlamak için
daha önce sekiz olan günlük çalışma saati 11’e yükseltilmiş: “Sokağa çıkma
yasağının bedelini bize ödetmeleri doğru değil.“
Market işçisi Lale de sendikalı. Migros’ta örgütlü olan Tez-Koop-İş’in
salgın sürecinin başında atıl kaldığını, dayanışma ağlarının dile getirdiği
itirazlarla sendikanın harekete geçtiğini söylüyor. Sonunda sendikanın
baskısı sonucu kazanım elde ettiklerini belirtiyor: “Yasakların
başlamasının ardından diğer günlerdeki çalışma saatleri 12’ye çıkarılmak
istendi. Ancak bizim sendikaya, sendikanın da yönetime baskısı sonucu bir
saati yemek molası olmak üzere 11 saatte karar kılındı.“
“Salgın süreciyle gündem olsa da, market işçilerinin çalışma koşulları her
zaman kötüydü“ diyor Altınbulak. Real Market’te çalıştığı dönemde uzun ve
esnek çalışma saatlerinin olduğunu, Almanya’dan patronlar ziyarete
geldiğinde mesaisini bitirmesine rağmen kasadan ayrılamadığını hatırlıyor:
“Sabah 10’da işe başlayıp, gece 10’da mesaimizin bittiği günler çok oldu.
Lavaboya bile sırayla gittiğimiz, yemeğe bile çıkamadığımız zamanlar
oluyordu. Kasamızı kapatıp da yemeğe gitme şansımız yoktu.“
1 Mayıs'ta sokağa çıkma yasağı olduğu için başta İstanbul olmak üzere
Türkiye’nin dört bir yanındaki meydanlarda, Salı gününden bu yana eylemler
düzenlendi. Emek ve meslek örgütleri ayrıca, “Her balkon 1 Mayıs alanı, her
pencere bir meydan“ sloganıyla Cuma akşamı için yurttaşlara ortak çağrı
yaptı.
1 Mayıs’ta “İşçilerin sağlığı, patronların kârından daha önemlidir“
sloganıyla eylemler düzenleyeceklerini söyleyen Nakliyat-İş Genel Başkanı
Küçükosmanoğlu da AKP iktidarı ve sermaye sınıfının, salgının faturasını
işçilere çıkardığını vurguluyor: “AKP iktidarı, salgın tedbirleri
kapsamında çıkardığı yasalarla işverenlerin çıkarlarını gözetmiştir. Sokağa
çıkma yasağı ve karantina uygulamalarının olduğu bu zor süreçte hayatın
devamını sağlayanlar yine işçilerdir.“
Salgın nedeniyle ilan edilen sokağa çıkma yasağı çalışmak zorunda olan
işçileri kapsamasa da, 1 Mayıs’ı sembolik bir şekilde kutlamak isteyen
sendika çalışanlarını etkiledi. Cuma günü Taksim Meydanı'na çelenk bırakmak
isteyen DİSK yönetimi, polis müdahalesiyle karşılaştı. DİSK Genel Başkanı
Arzu Çerkezoğlu ile birlikte onlarca sendika üyesi gözaltına alındı. Bunlar
yaşanırken Taksim Meydanı'ndaki AKM inşaatındaki işçileri çalışmaya devam
ediyorlardı.
*İsim redaksiyon tarafından değiştirilmiştir.
1 May 2020
## LINKS
DIR [1] http://disk.org.tr/wp-content/uploads/2020/04/Covid-19-G%C3%BCnlerinde-Sendikala%C5%9Fma-Ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1-Nisan-2020.pdf
DIR [2] http://nakliyatis.org/basina-kamuoyuna-metro-grup-a-g-satis-oncesi-27-07-2014-real-hipermarketlerde-calisan-iscilerin-kidem-tazminatlarindan-1475-sayili-kanunun-14-maddesinine-gore-yasal-olarak-sorumludur.html
DIR [3] https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/35790/2020-ocak.pdf
## AUTOREN
DIR Aylin Kaplan
DIR Vecih Cuzdan
## TAGS
DIR taz.gazete
DIR Özgürlükler
DIR Toplum
DIR taz.gazete
## ARTIKEL ZUM THEMA